Het kruizen van de wind “crosswinds”. Een welbekend en gevreesd verschijnsel in Bosnië. Het gevolg van promaja of propuh (twee woorden voor hetzelfde gevaar) kan namelijk leiden tot een ernstige aandoening, “iskriviti usta”. Ik heb me laten vertellen dat je gezicht zich dan naar de zijkant van je hoofd verplaatst. Of in ieder geval je mond.

Mijn mond viel van verbazing open. Ik kon me niet voorstellen dat het overgrote deel van de bevolking hier echt bang voor is. Jong en oud. Iedereen kent wel iemand die dit is overkomen. Huiveringwekkende verhalen gaan de ronde. Is het bijgeloof of zit er een kern van waarheid in?

Ik denk dat het Nederlandse woord voor promaja of propuh, “tocht” is. Ergens zijn wij ook wel behoedzaam met tochtige plekken en schrijven we allerlei kwaaltjes toe aan de tocht. Een stijve nek, omdat je op de tocht hebt gelegen. Een verkoudheid of zelfs een griep, maar we zijn er niet echt bang voor. En ik heb nooit iemand met een scheef weggetrokken gezicht gezien die dat vervolgens toeschreef aan de tocht.

Hier uit die angst zich bijvoorbeeld in panisch gedrag wanneer er twee ramen tegenover elkaar open staan. Toen ik gisteren terwijl ik op de achterbank zat mijn raampje opendraaide, werd promaja direct het gespreksonderwerp. Er zijn meiden die met nat haar de deur niet open doen, omdat nat haar in combinatie met tocht de kans iskriviti usta te krijgen aanzienlijk vergroot. Maar ook wanneer het een beetje regent of waait, worden er de nodige voorzorgsmaatregelen genomen. Oftewel men blijft binnen.

Sinds ik ben geattendeerd op dit verschijnsel zie en hoor ik het overal. Een berghut die inderdaad op een nogal tochtige plek gelegen is heet natuurlijk “Hotel Promaja “. Zelfs tijdens de beklimming van Vran, een berg in Herzegovina, hoorde ik mensen over promaja praten toen we omdraaiden vanwege het noodweer.

Ik vind het intrigerende, vooral omdat er direct een frons verschijnt wanneer ik om uitleg vraag. Het is meer dan behoedzaamheid, je warm aankleden om een griepje te voorkomen. Het is een gevaar dat altijd op de loer ligt en ieder moment kan toeslaan. Daarom wordt er het zekere voor het onzekere genomen.

Hoewel ik verhalen heb gehoord over neven en nichten die in het buitenland zijn gaan wonen en daar over hun angst heen zijn gekomen, maakt de wind ons land onaantrekkelijk.

Ik heb de neiging om er de spot mee te drijven, omdat ik het gewoonweg niet serieus kan nemen. Hoewel ik mijn uiterste best doe om mijn lachen in te houden, lukt dit maar mondjesmaat. En omdat niemand me hier begrijpt, moest ik er een blog over schrijven.

Gedicht Hotel Promaja
Hotel Promaja

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

EVAdinarica

Schrijft verhalen || Wandelt op de Balkan

Dit vind je misschien ook leuk...