Ik kan mezelf bijna niet meer serieus nemen. Na nauwelijks een uur gelopen te hebben, ontmoette ik de gastvrije Slava die me uitgenodigde voor een kop koffie bij haar thuis. Samen met haar man Dušan hebben ze deze zomer een B&B geopend. Simovića Kuće in Vlaholje. Een gezellig huis met een fantastisch uitzicht over de groene heuvel en bergen.
Op het terras zaten we heerlijk uit de wind, waardoor ik zowaar weer wat warmte van de zon kon voelen. Wat een fijne plek! Voorafgaand aan de koffie dronken we gezamenlijk een glaasje Borovnica, een mierzoete zwarte bessen brandy die uiteraard zelf werd gemaakt.
“Spavanje?” Uhh, dat was ik niet van plan, ik was nog maar net op pad, ik had nog de hele dag voor me om een slaapplaats te vinden. “Sama?” Vervolgens kwamen de gebruikelijke vragen van waar kom je vandaan tot ben je niet bang alleen en loop je echt op die gekke schoenen?! Wanneer ik uitleg dat ik er al een paar kilometer op heb zitten, nemen ze me iets meer serieus. En toch enigszins verwonderd wordt er nog een glaasje ingeschonken.
Wolken dilemma
Ik wilde eigenlijk doorlopen naar Ljuta, maar was wederom op mijn hoede voor het weer. Ik ben misschien te voorzichtig, maar er was onweer voorspeld. Wolken boven de bergen waar ik heen moest, maar ja ik kan niet dag in dag uit gaan zitten wachten.
Dilemma. Ik zat er goed bij, het was gezellig. Het weer niet fantastisch, maar ook niet dramatisch. Vijf uur (zes) lopen moest te doen zijn. Keuzes, planning. Genieten? Op dat bankje in die gemoedelijke omgeving kwam er een rust over me heen die ik nog niet echt gevoeld had. Ja, ik voelde een vermoeidheid, maar die had weinig met inspanning te maken.
“Sutra sunce”. Ahh, dat is mooi, morgen zal het zonnig zijn! Vandaag 50% kans op onweer. In de bergen nog wat meer risico. Ach wel ja, waarom ook niet? Een beetje lezen, slapen of helemaal niets doen. Het is weliswaar vakantie, niet?
Lekkernijen
De mannen verontschuldigden zich, ze moesten nog wat werk verrichten. Hooi in de schuur scheppen, iets met gereedschap en een trekker en wat rommelen hier en daar. Ondertussen bleef Slava me heerlijk zelfgemaakte vlierbessen sap, zova sok en andere lekkernijen voorschotelen.
Ik was hun eerste gast vertelde ze vrolijk. Volgens mij voelde ik me net zo vereerd als zij. Dat ik vervolgens gratis mocht overnachten, was vanuit business perspectief niet handig, maar daar ging het al lang niet meer om. En mij ook niet, ik betaal graag als ik de kans krijg, maar helaas lukt dat me alleen in de drukker bezochte, onpersoonlijkere plaatsen.
Ik bleek nogal wat fouten te maken bij het uitspreken van die paar woorden Bosnisch die ik me tot nu toe heb eigen gemaakt. Tijd om de basis nog eens te herhalen. Geduldig legde Dušan het verschil tussen de vreemde letters met dakjes en streepjes nog eens uit. Hij liet me de woorden herhalen net zolang herhalen tot het er enigszins mee door kon. Hij leek er zowaar nog meer lol in te hebben dan ik zelf had.
Grmljavina
Het mooiste woord tot nu toe vind ik toch wel “grmljavina”. Onweer of storm. Gelukkig is er een makkelijkere versie, “munja”. En nee, ik ben niet bang, “strah”. Wel heel voorzichtig. Ik reis alleen, omdat ik van de vrijheid geniet, “slobodan”. Haha, “lud žena” (met dakje) zeggen ze dan lachend. Prima, een beetje gek mag best.
Wanneer het gesprek over het weer over gaat op de route die ik loop, de Via Dinarica, wordt direct Kenans naam genoemd. Grappend vertelden ze dat hij als een bezetene alle bergen oprent die hij tegen komt. Het is echt opmerkelijk hoe keer op keer, waar ik ook kom, mensen glunderend een sterk verhaal over deze man vertellen.
Maglić, Zelengora, Lelija in Sutjeska NP, maar ook Treskavica, Crvanj en Prenj liggen hier op een steenworp afstand. Verheugd omdat we een gemeenschapelijke kennis hebben en omdat ik al het een en ander van Bosnië Herzegovina heb gezien, pakten ze er verschillende folders en foto’s van deze omgeving bij.
Toerisme
Ontzettend leuk om te lezen over de bijzondere plekken waar al geweest ben. Vukov Konak, “Hotel Promaja”, Skakavac. Maar ook inspirerend om te zien hoe men hier bezig is het lokale rurale toerisme op te zetten. Ik geloof nog steeds dat dat veel goeds kan doen voor het land.
Ik kom ook wel mensen tegen die er anders over denken, met name gidsen die hun werk zien verdwijnen. Ze vrezen dat hun expertise overbodig zal worden naarmate er meer informatie over de omgeving beschikbaar wordt. In Montenegro werd er zelfs gesproken over de “Terra Dinarica maffia”! Dat is absoluut niet hoe ik het ervaar.
Daarnaast is er een handjevol wandelaars die de bergen niet willen delen met andere toeristen. Ze zijn bang dat de Via Dinarica massa’s mensen zal aantrekken die het karakteristieke van de omgeving zullen veranderen in een populair hikersmekka. Dat zou kunnen.
Eco tourisme
Het is mogelijk dat het commerciëler gaat worden. Dat zou ik ook zonde vinden. Aan de andere kant hebben zowel Terra Dinarica als Via Dinarica juist het beste met de omgeving voor. Ze stimuleren eco-toerisme en gaan voor duurzaamheid zodat de lokale bevolking er op de lange termijn profijt van zal hebben.
“Rain is coming” dis de lunch werd binnen geserveerd. Hoewel het drie uur ’s middags was, had ik nog geen trek. Ik had dan ook nauwelijks iets gedaan, maar dat maakte niet uit. Als vanzelfsprekend was er ook voor mij een bord klaar gezet.
Tijdens het eten kwam het gesprek terug op de o zo gevaarlijke dieren die hier in de meerderheid zijn. Dusan bleek te jagen, iets waarvan ik niet zo goed weet wat ik ervan moet denken. Is het voor de lol? Is het een soort sport? Ik ben bang van wel, gezien de trofee foto’s en de berenhuid die hij me liet zien. Hmmm.
Amulet
Ik kreeg een berennagel als geschenk. Een soort amulet die ik op mijn borst moest dragen. Dankbaar nam ik het aan. Het gebaar vond ik hartverwarmend. Het feit dat hij dieren dood schiet iets minder.
Het mooie van deze situatie is dat ik uit mijn zwart-witte denkkader wordt gehaald. Ik heb tot nu toe slechts negatieve geluiden over jagers gehoord. Het is gemakkelijk om deze mannen in het hokje “fout” te stoppen. Nu maakte ik de vriendelijke, gastvrije kant van zo’n “foute” man mee.
De “Balkanmens” is anders dan een gemiddelde Amsterdammer. Wezenlijk anders. Dat kan ingewikkeld zijn, maar vooralsnog verrijken de ontmoetingen me. Ik geniet ervan. Waar het me uiteindelijk brengt, weet ik niet, maar vandaag in ieder geval niet verder dan Vlaholje.
De rest van de dag breng ik door met Dušan moj ucitelj Bosansko jezika en Slava je Borovnica majstor.
Het is goed dat je er genoeg tijd voor hebt uit ge trokken. dat is toch fijn al die ontmoetingen. Liefs oma.